"Tak jak na górze, tak i na dole"

[ENG below]

„Tak jak na górze, tak i na dole; Jak na dole, tak i na górze” - to tzw. prawo powiązania należące do siedmiu praw hermetyzmu. Ich autorstwo przypisuje się postaci tajemniczego Hermesa Trismegistosa, ubóstwionego mędrca, który miał posiąść sekrety wiedzy tajemnej i zapisać je na legendarnej Szmaragdowej Tablicy. Do jej treści mieli odwoływać się średniowieczni alchemicy, różokrzyżowcy, ale także późniejsi adepci nauk ezoterycznych i okultystycznych. Zapisane w niej,  a przywołane tu starodawne prawo odnoszące się do harmonii i wzajemnego połączenia świata materialnego i duchowego jest hasłem wprowadzającym nas  w sztukę Janiny Kraupe (1921-2016).

O tym, że zostanie malarką Kraupe wiedziała już ponoć jako mała dziewczynka. Wówczas miała doświadczać niezwykłych wizji, mieć prorocze sny, które jak sama mówiła „miały wyprzedzać rzeczywistość”. W latach 50. XX wieku, po bolesnym doświadczeniu, jakim była śmierć ojca, artystka skierowała swoją uwagę na książki poświęcone Kabale, ezoteryce, ale także sięgnęła po traktaty o religiach Dalekiego Wschodu czy pisma Rudolfa Steinera. Dzięki tym ostatnim znaczącą rolę w życiu Kraupę zaczęła odkrywać medytacja. Miała jej ona umożliwić doświadczenie stanu „zjawiska medialnego”. Powstałe w jego wyniku prace, artystka tworzyła przez całe życie. A ich częstym motywem była wizualizacja ewolucji ducha w materię.

Janina Kraupe często podkreślała, że zanim powstał gotowy obraz, musiała go nie tyle wymyślić, ale „mieć go wyświetlony na ekranie wewnętrznym”. Dopiero wówczas mogła przygotowywać tło obrazu czy kłaść kolejne warstwy farby. Jej wizję stopniowo i metodycznie przybierały materialny kształt i wielobarwną formę. W tym skomplikowanym procesie artystycznym, który nierzadko trwał kilka tygodni, artystka wspomagała się takimi narzędziami jak medytacja czy zapis automatyczny. Można więc przyjąć z dużą pewnością, że Janina Kraupe bardzo szybko rozpoznała pokrewieństwo pomiędzy wiedzą hermetyczną i jej osobistymi zdolnościami artystycznymi. Sztuka, ale także życiowe doświadczenie stały się dla niej pretekstem do zgłębiania tajemnic świata wewnętrznego i zewnętrznego, które pozostawały  w nierozerwalnej relacji i zależności.

Postać Janiny Kraupe, malarki, rysowniczki i graficzki jest zaliczana do najbardziej oryginalnych artystek drugiej połowy XX wieku w Polsce, mimo to dziś jej twórczość wciąż nie jest dobrze rozpoznana i obecna na współczesnej scenie artystycznej. Wystawa w Galerii Aspekty ma na celu wypełnić tę lukę, prezentując nie tylko ezoteryczne, ale także artystyczne i intelektualne podróże artystki. Swoje działania artystyczne Janina Kraupe poprzedzała bardzo często nie tylko zapoznawaniem się ze źródłami teoretycznymi dotyczącymi hermetyki, ale także zainteresowaniem ich wizualną stroną. Na prezentowanych na wystawie obrazach, ale także rysunkach i szkicach, znajdziemy odwołania do symboliki i tematyki astralnej. Jej obrazy wypełniają symbole planet i gwiazd, które to odnajdujemy również na wykreślanych i malowanych przez artystkę na przestrzeni całego życia horoskopach. Symbolika astralna pojawia się również na prezentowanych na wystawie w formie fotografii, nie zachowanych do dziś, projektach gobelinów przygotowanych dla Zamku w Wiśniczu. Miały one odwoływać się do czterech pór roku i pięciu etapów życia ludzkiego.

Ta nierozerwalność świata duchowego i materialnego obecna jest również  w pozostałych pracach artystki. Zasięg zainteresowań Janiny Kraupe był niezwykle szeroki. Tworzone przez nią obrazy wypełniają postaci archetypiczne inspirowane dawnymi boginiami, czy też portrety aury oraz duchowych przewodników. Obok nich pojawiają się symbole alchemiczne, wolnomularskie czy te wywodzące się z tradycji judeo-chrześcijańskiej, ale także tej związanej z systemami filozoficznymi Wschodu.

Sztuka Janiny Kraupe to sztuka niezwykle intymna, osobista, kontemplacyjna, ale także taka, która staje się narzędziem do ukazania i zrozumienia „tego, co zmienne, nieuchwytne, rozgrywające się na różnych planach i istniejące w różnych czasach”. Tym samym na przestrzeni lat, tematem sztuki Janiny Kraupe stała się próba pogodzenia i zrozumienia sprzeczności, która wpisana jest nie tylko w hermetyczne prawo powiązania, proces twórczy, ale także w naszą egzystencję.

kuratorka wystawy Marta Kudelska

ENG

As Above, So Below

“As above, so below; as below, so above” – this is the so-called Law of Correspondence, one of the seven principles of Hermeticism. Its authorship is attributed to the enigmatic figure of Hermes Trismegistus, a deified sage said to have mastered the secrets of esoteric knowledge and inscribed them on the legendary Emerald Tablet. These writings were referenced by medieval alchemists, Rosicrucians, and later practitioners of esoteric and occult sciences. The ancient law inscribed on the tablet, referring to the harmony and interconnectedness of the material and spiritual worlds, serves as the guiding theme for the art of Janina Kraupe (1921 – 2016).

It is said that Kraupe knew she would become a painter from a very young age. As a child, she reportedly experienced extraordinary visions and prophetic dreams, which she described as “foretelling reality.” In the 1950s, following the painful loss of her father, the artist turned to books on Kabbalah and esotericism, as well as treatises on Eastern religions and the writings of Rudolf Steiner. The latter profoundly influenced her life, leading her to practice meditation, which she believed enabled her to experience a state of “mediumistic phenomenon.” Throughout her life, Kraupe created works that emerged from this state, frequently exploring the visualization of the spirit’s evolution into matter.

Kraupe often emphasized that before she could create a finished painting, she had to first “project it onto her inner screen.” Only then could she prepare the background or layer the paint. Her visions gradually and methodically took on material form and vibrant color. This complex artistic process, often spanning several weeks, was supported by tools such as meditation and écriture automatique. It is evident that Kraupe quickly recognized the affinity between Hermetic knowledge and her own artistic abilities. For her, art and life experiences became a pretext to explore the mysteries of the inner and outer worlds, which she saw as inextricably interconnected.

Janina Kraupe – painter, illustrator, and graphic artist – is regarded as one of the most original artists of the second half of the 20th century in Poland. Yet, her work remains underrecognized on the contemporary art scene. The exhibition at Galeria Aspekty seeks to address this gap, presenting not only her esoteric journey but also her artistic and intellectual explorations. Kraupe’s artistic practice was frequently preceded by a deep engagement with theoretical sources on Hermeticism, as well as a fascination with their visual dimensions. The paintings, drawings, and sketches featured in the exhibition are rich with references to astral symbolism and themes. Her works are imbued with symbols of planets and stars, which also appear in the horoscopes she meticulously charted and painted throughout her life. Astral symbolism can even be found in her now-lost tapestry designs for Wiśnicz Castle, documented through photographs and inspired by the four seasons and the five stages of human life.

This inseparability of the spiritual and material worlds is also evident in her other works. Kraupe’s interests were remarkably wide-ranging, and her paintings are populated by archetypal figures inspired by ancient goddesses, portraits of auras, and depictions of spiritual guides. Alongside these, we find alchemical and Masonic symbols, as well as elements rooted in Judeo-Christian tradition and the philosophical systems of the East.

Janina Kraupe’s art is deeply intimate, personal, and contemplative, while also serving as a tool for revealing and understanding “that which is mutable, elusive, unfolding on multiple planes and existing across different times.” Over the years, the central theme of her work became the attempt to reconcile and understand the contradictions inherent not only in Hermetic laws of correspondence and the creative process but also in our very existence.

‍